Większość z nas chciałaby zarabiać na swojej muzyce. Warto więc zadać sobie pytanie co to tak naprawdę oznacza - kto, kiedy i w jaki sposób miałby nam za nią zapłacić. Istnieje co najmniej kilka odpowiedzi, ale dziś chcielibyśmy zająć się jedną z ważniejszych: prawami autorskimi i prawami pokrewnymi.
Zrozumienie ról i praw związanych z piosenką jest kluczowe dla każdego, kto chce działać w branży muzycznej długoterminowo. Rozróżniając autorów, wykonawców i producentów oraz współpracując z odpowiednimi stowarzyszeniami zbierającymi tantiemy, mamy możliwość upewnić się, że wszystkie należne nam pieniądze będą do nas docierać.
Z czego składa się piosenka?
Piosenka - czy, mówiąc profesjonalnie, utwór słowno-muzyczny - to połączenie muzyki i słów. Zarówno tekst, jak i muzyka mają swoich twórców. Autorem może być jedna i ta sama osoba, ale również dwie różne osoby lub nawet grupa.
Rola wykonawców
Aby piosenka ożyła, potrzebni są wykonawcy. Może to być jedna osoba, która śpiewa i gra na instrumencie lub kilka osób czyli zespół. Wykonawca może być autorem piosenki, ale nie jest to regułą. Na przykład, grając covery, jesteś wykonawcą, podczas gdy autor może wygodnie siedzieć w fotelu daleko stąd.
Nagrania oraz producenci
Aby udostępnić piosenkę do słuchania przez różne media - takie jak Spotify, CD, radio itp. - jej wykonanie musi być nagrane. Nagrana wersja piosenki to tak zwany fonogram. Osoba lub firma, która płaci za to nagranie, jest producent fonogramu. Ważne jest, aby odróżnić producenta fonogramu od producenta muzycznego. Producent muzyczny zwykle czuwa nad kierunkiem artystycznym utworu pełniąc zupełnie inną rolę. Producent fonogramu zaś, to ktoś kto sfinansował sesję nagraniową i ma tak zwane “prawa do mastera” - z ang. master’s rights.
I tak, jeśli samodzielnie sfinansowałeś/aś swoją sesję nagraniową, to jesteś producentem/tką fonogramu!
Kto ma jakie prawa?
Różne osoby zaangażowane w piosenkę mają określone prawa:
-
Prawa autorskie
Autorzy (kompozytorzy i tekściarze) posiadają prawa autorskie do swoich dzieł. Uprawnia ich to do otrzymywania tantiem za każdym razem, gdy ich piosenka jest odtwarzana (np. w radio), wykonywana (np. na scenie) lub reprodukowana (np. na płytach CD).
-
Prawa wykonawcze
Wykonawcy mają prawa związane z publicznym odtwarzaniem fonogramów wykonywanych przez nich piosenek.
-
Prawa producentów
Producent fonogramu posiada prawa związane z nagraną piosenką. Prawa te często obejmują możliwość autoryzowania lub zakazywania reprodukcji, dystrybucji i komercyjnego wykorzystania nagrania.
Trzy aspekty piosenki, osoby, które za nie odpowiadają oraz organizacje zajmujące się ich prawami.
Z następnych artykułów dowiecie się między innymi więcej na temat praw autorskich, wykonawczych i producenckich, jakie organizacje odpowiedzialne są za zarządzenie tymi prawami oraz jak te prawa spieniężyć.
Zrealizowano w ramach stypendium Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.