ZAiKS wśród niezależnych autorów obrósł bardzo wieloma mitami, a przy tym wielu twórców nie darzy tej organizacji szczególną estymą. Wystarczy przyjrzeć się temu, jak stowarzyszenie przedstawiało się w przeszłości, by odnieść wrażenie, że taka opinia nie była zupełnie bezpodstawna. Na szczęście czasy się zmieniają, a sam ZAiKS coraz sprawniej udowadnia, że od stoi po stronie twórców i ich interesów, i tak właściwie to niewiele ma wspólnego z kafkowskim „Zamkiem”. Postanowiłem więc przybliżyć działanie ZAiKS-u tym oraz jak wygląda rejestracja w ZAiKS. Pokażę ci jak z człowieka niemal bezradnego wobec bezprawnego wykorzystania jego twórczości, możesz stać się autorką/autorem, na konto którego wpływają tantiemy.
Na początku uściślijmy czym w tym artykule się zajmiemy i co ważniejsze, czego nie będzie dotyczył. Skupimy się na zgłoszeniu pierwszego utworu słowno-muzycznego (podlegającego do tzw. małych praw), nie będącego opracowaniem w celu przekazania pod zarządzanie przez ZAiKS majątkowymi prawami autorskimi. Mówiąc prościej: jak zarejestrować własną autorską piosenkę, która nie jest przeróbką, tak by ZAiKS przekazał nam tantiemy. Nie będę tutaj pisał o tym jak stać się członkiem stowarzyszenia, jak powierzyć w zarządzanie cały musical, jak zgłosić przeróbkę innego utworu, czy książkę itp. To zbyt wiele, jak na jeden wpis na blogu. Zatem tylko (albo aż) autorska piosenka, kropka.
Czym właściwie zajmuje się ZAIKS?
Zanim przejdziemy dalej warto jeszcze zaznaczyć, że ZAiKS zarządza tylko majątkowymi prawami autorskimi, czyli w przypadku piosenki (w ogromnym uproszczeniu) są to prawa do oryginalnej kompozycji, którą można zapisać w nutach i oryginalnego tekstu, który można zapisać na kartce. Nie chodzi o jakieś konkretne nagranie, lecz sam utwór, niezależnie od wykonania; czyli o to co sprawia, że „Where Did You Sleep Last Night” różni się od „Smells Like Teen Spirit”, niezależnie czy wykonuje to Nirvana, czy Leadbelly.
Obok praw autorskich powstają jeszcze prawa pokrewne, np. prawa do artystycznych wykonań czy prawa do fonogramu. Te prawa są zarządzane przez inne OZZ (Organizacja Zbiorowego Zarządzania prawami autorskimi, np. ZPAV, czy STOART) i od nich również mogą przysługiwać ci tantiemy. Piszę o tym, by przypomnieć, że ZAiKS to nie wszystko i warto zainteresować się tematem tantiem szerzej. Najlepiej skonsultować się z prawnikami specjalizującymi się w prawie autorskim, co polecam całym sercem: wiedzą o wiele więcej niż random z Internetu i są znacznie tańsi, niż może ci się wydawać.
W tym miejscu chciałbym podkreślić, że ten artykuł nie zastępuje porady prawnej, i że nawet przy takim zawężeniu tematu i dobrych chęciach mogę coś pominąć lub opisać niewystarczająco dokładnie. Dlatego przypominam, że są specjaliści i oni chętnie pomogą. W wielu sprawach można skontaktować się bezpośrednio z odpowiednim działem ZAiKS ( https://zaiks.org.pl/kontakt ). Z mojego osobistego doświadczenia i zapewnień wielu moich znajomych wiem, że nikt tak uprzejmie i wyczerpująco nie potrafi rozwiać wątpliwości, jak właśnie pracownicy stowarzyszenia.
Podstawy teoretyczne za nami, a na pocieszenie dodam, że w tym miejscu wyczerpałem już limit trudnych pojęć. Teraz przejdźmy od słów do czynów.
Hola, hola! Ale po co w ogóle mi ten ZAiKS?
Czyli nadal masz wątpliwości? No dobra. Nie o tym chciałem, ale skoro pytasz… Najprostszą odpowiedzią jest: bo to są TWOJE pieniądze. Może nie będzie ich na początku dużo, bo nawet jak cię puszczą w radio, to max ze dwa razy, i nawet twoja mama nie zdąży przełączyć stacji, a w dodatku to regionalne radio internetowe, więc kokosy to raczej nie są…
Z drugiej jednak strony twoja kariera dopiero się zaczyna. Możesz jeszcze napisać coś chwytliwego i wtedy twój telefon będzie puchł od wiadomości gdzie to cię nie słyszano. A może fragment jednej z twoich dawno już zapomnianych piosenek trafi do reklamy skupu katalizatorów w Poznaniu i będzie puszczany przez cały rok w lokalnej rozgłośni, a ty o tym nie będziesz wiedzieć, bo mieszkasz w Szczyrku. W przypadku zysków z tantiem panuje niepisana zasada: „grosz do grosza, a będzie dużo groszy”. Takie sytuacje budują nie tylko twoją markę i rozpoznawalność, lecz także sumę na koncie. A do tego ZAiKS pobiera również tantiemy za: koncerty, na których ktoś wykonał twoją piosenkę, emisje (nie tylko w radiu), stworzone nośniki fizyczne itp. i nawet wtedy, gdy nie masz podpisanej umowy.
Bardzo prawdopodobne, że jeśli działasz aktywnie i tworzysz, ZAiKS jakieś pieniądze w twoim imieniu już pobrał i one na ciebie czekają, wystarczy się zgłosić. Osobiście byłem bardzo pozytywnie zaskoczony, gdy po uzyskaniu dostępu do portalu dla twórców okazało się, że moje piosenki były emitowane w rozgłośniach, o których nie miałem wcześniej pojęcia. Z pierwszych wypłaconych z ZAiKS-u pieniędzy kupiłem sobie… bardzo smaczny obiad. Niby mało, a cieszy!
Rejestracja w ZAiKS: Umowa i oświadczenia
Zacznijmy od umowy i oświadczeń, bo to jest najprostsze. Wchodzimy na stronę ZAiKS i szukamy linku opisanego jako „Umowa o zbiorowe zarządzanie prawami autorskimi dla twórcy wraz z załącznikami”. Plik PDF ma 22 strony, z czego pierwsze 12 to sama umowa w dwóch egzemplarzach. Sześć stron tekstu to nie jest jakaś szczególnie męcząca lektura, dlatego polecam uważne przeczytanie umowy. Szczególnie trzeba zwrócić uwagę na kilka kwestii.
Po pierwsze pola eksploatacji. W umowie §2 p4. mamy wypisane praktycznie wszystkie możliwe pola eksploatacji, jakie są obecnie prawnie przewidziane. Jeżeli chcesz, możesz wyłączyć z powierzenia konkretne pola, rodzaje utworów lub terytoria. Do tego trzeba do umowy dołączyć specjalne oświadczenie. Zanim jednak o tym pomyślisz, skonsultuj to z prawnikiem, a potem z ZAiKS-em. Jest to bardzo wrażliwy temat i konsekwencje takiego wyłączenia mogą być duże, niemniej warto wiedzieć, że masz taką możliwość. Możesz też takie wyłączenie uzyskać później, więc nie musisz się tym martwić teraz. To reguluje §7 p2. o wypowiedzeniu umowy. Przy okazji dowiesz się, że to nie jest jakiś cyrograf i możesz zawsze rozwiązać umowę.
Paragraf 4 informuje o twoich obowiązkach wobec ZAiKS-u, z czego najbardziej „groźnie” brzmiący jest punkt 1, który mówi o obowiązku zgłaszania wszystkich nowych utworów najpóźniej do miesiąca od publikacji/wykonania. Ale bez obaw: tutaj konsekwencją będzie najwyżej to, że ZAiKS może źle naliczyć tantiemy i wszelkie tak poniesione straty nie zostaną zrekompensowane. Paragraf 5 jest ciekawy, ponieważ umożliwia nam jako autorom udzielenie specjalnej bezpłatnej, niekomercyjnej licencji na wykorzystanie utworu, a §6 przedstawia, co ci może grozić za niedotrzymanie warunków.
Rejestracja w ZAiKS: Formularz danych osobowych
Kolejnym krokiem jest typowy formularz danych osobowych. Bardzo ważne jest dokładne i bezbłędne wypełnienie tego dokumentu, zwłaszcza pól adresu e-mail i telefonu kontaktowego, będą bowiem niezbędne do uzyskania dostępu do portalu online. Z własnego doświadczenia wiem, że odkręcenie literówki w e-mailu wymaga osobistego kontaktu z sekretariatem i może zająć sporo czasu. Na końcu formularza znajdują się pola, w których wybierasz sposób odbierania swoich przychodów z ZAiKS-u. Może to być przelew na konto, przekaz pocztowy lub odbiór gotówki osobiście w banku PEKAO S.A. Niby pierdoła, ale uwierzcie mi, ludzie często nie zauważali tych pól i trzeba było poprawiać, a to znowu zajmuje czas…
Następne oświadczenie wygląda dość niepozornie, ale jest bardzo istotne. Deklarujemy w nim chęć korzystania z portalu online.zaiks.org.pl i potwierdzamy, że nasze działania tam mają moc prawną. Jest to ważne, ponieważ pozwala nam na rejestrację kolejnych utworów na podstawie pliku mp3, bez żadnych partytur, fortepianówek i innych formalności. Witamy w XXI wieku!
Ostatni dokument to typowe oświadczenie RODO i o danych osobowych, standard.
Podsumujmy: dwa wypełnione i podpisane egzemplarze umowy (dwa razy po sześć stron), formularz danych osobowych (jedna strona), oświadczenie o portalu (jedna strona), oświadczenie dotyczące danych osobowych (dwie strony) i informacja o RODO (cztery, nie trzeba załączać): daje nam to w sumie 16 stron. Jeśli zgłaszasz utwór współautorski (to słowo przyda nam się później), czyli napisany wspólnie z innymi osobami (a mogę się założyć, że współautorzy też nie mają umowy z ZAiKS-em), te same dokumenty musi wypełnić każda osoba. Wtedy mamy 16 stron pomnożone przez liczbę współautorów. Odkładamy je do koperty i przechodzimy do najprzyjemniejszego.
Rejestracja w ZAiKS: Formularz zgłoszeniowy utworu muzycznego
Teraz kluczowy dokument, mianowicie formularz zgłoszeniowy utworu muzycznego. Jak można się domyślić, żeby ZAiKS mógł zarządzać prawami do naszych utworów, musi mieć o nich pełne informacje. Zgodnie z regulaminem stowarzyszenia pierwszy utwór możesz zarejestrować wyłącznie w formie papierowej. Następne, już po pozytywnym rozpatrzeniu pierwszego utworu i udostępnieniu portalu, zrobisz online i od tego momentu będzie można zapomnieć jak wygląda pięciolinia. Niestety na razie czeka cię jeszcze trochę pracy.
Jak już wspomniałem, zaczniemy od formularza. Na tej samej stronie , co poprzednio szukamy linku „A-Formularz zgłoszeniowy utworu muzycznego lub słowno-muzycznego z zakresu małych praw”. Plik ma tylko dwie strony, ale czyha w nim wiele pułapek, dlatego omówimy go krok po kroku. Dla przykładu wykorzystam formularz jednego z zarejestrowanych już przeze mnie utworów. Na drugiej stronie formularza są wprawdzie wyjaśnienia, ale czasami potrafią więcej skomplikować niż wyklarować.
Rejestracja w ZAiKS: Tytuł, czas trwania i autorzy utworu
Pole nr 1. Tytuł. Tłumaczy się samo przez się, ale pułapka tkwi w sekcji „tytuł w języku obcym/podtytuł”. To zostawiamy puste, chyba, że utwór funkcjonuje jeszcze pod innym tytułem lub jest tłumaczeniem z innego języka. W wyjaśnieniu jest podana informacja, że nie tytuł nie może być identyczny z innym zgłoszonym już utworem, ale to się tyczy utworów zgłoszonych przez tego samego autora, więc jak w bazie jest już utwór pod takim samym tytułem, to nie należy się obawiać. W bazie było dwadzieścia utworów zatytułowanych „Motyle” i mój był dwudziesty pierwszy.
Nr 2, czas: podajemy w minutach i sekundach. Tak proste, że już opuszczasz gardę, a tu przychodzi nr 3 i znów nie wiesz, gdzie jesteś… Aby zrozumieć o co chodzi w polu nr 3 przeskoczmy do pól nr 4, 5, 6 i 7. Tutaj wpisujemy wszystkich autorów naszego utworu. Jeśli tekst i muzyka są tylko twojego autorstwa, sprawę mamy prostą, w pole nr 4 wpisujesz swoje dane, to samo w polu nr 5. W przypadku, gdy utwór jest dziełem współautorskim, to też jest łatwo: wystarczy wpisać w pola 4 i 5 pozostałych autorów. Co z polami 6 i 7? Pole 6 i 7 dotyczy opracowania, czyli np. przeróbki lub tłumaczenia, a tym się nie zajmujemy, więc pozostaje puste.
Rejestracja w ZAiKS: Prawa wykonań publicznych i mechaniczne
Teraz wracamy do groźnego pola nr 3, które podzielone jest na dwie kolumny: prawa wykonań publicznych (czyt. koncerty) i prawa mechaniczne (czyt. cała reszta). Tutaj dzielimy procentowo, kto ma jaki wkład w utwór i ile komu przysługuje. Podział może być dowolny i różny dla obu rodzajów praw. Bardzo ważne jest, żeby podział procentowy odpowiadał rzeczywistości i żeby każdy ze współautorów się na niego zgodził, by uniknąć późniejszych konfliktów. Teoretycznie można to potem skorygować, ale konieczna jest zgoda wszystkich współautorów, co może być trudne, gdy się pokłócicie.
Ważne ze względów formalnych jest również to, żeby podane wartości się sumowały do 100% w jednej kolumnie, a nie w całym polu. Czyli jak zaznaczyłem na żółto i zielono, te kolumny należy traktować osobno i każda z nich powinna dawać 100%.Również podział między muzyką a tekstem może być dowolny. Ważne, żeby suma w kolumnie wynosiła 100%. Zrozumiane? Dwie kolumny i każda z osobna ma mieć sumę wartości 100%. Kumasz? To się cieszę.
Teraz jeszcze jedna zagwozdka teoretyczna. Co się stanie, jeśli zostawimy pole nr 3 puste? W tym wypadku wszystkie „części udziałowe” zostaną potraktowane po równo. Zobaczmy to na przykładzie poniżej. Mamy trzech autorów, z czego jeden jest jednocześnie autorem tekstu i współautorem muzyki. Jeśli wszystkie wpisy z pól 4 i 5 potraktujemy jako równe, to każdy z czterech wpisów dostanie po 25%, co da nam po 25% dla kolegów, którzy tylko współkomponowali (Filipa i Mikołaja) i 50% dla autora tekstu i współautora muzyki w jednej osobie (Andrzeja). Warto to wiedzieć, bo inaczej może to stać się źródłem „lekkich napięć” wewnątrz zespołu.
Rejestracja w ZAiKS: Ciąg dalszy formularza zgłoszeniowego
Następne pola już są mniej skomplikowane. W pola nr 8-10 wpisujemy „tak” jeśli dotyczy. Pole nr 8 zaznaczamy, gdy mamy współautorów, jeśli jesteś jedynym autorem, zostaw puste. Chwilka, a co z tym utworem połączonym? Mówiąc najprościej: jeśli masz utwór połączony, to już o tym wiesz, ale skoro się teraz nad tym zastanawiasz, to najprawdopodobniej nie masz. Utwór połączony jest wtedy, kiedy dwoje autorów łączy dwa powstałe niezależnie i mogące funkcjonować osobno dzieła w jedno nowe dzieło. Na przykład wiersz i muzyka. Jeśli tekściarz przyniósł ci tekst, żeby zrobić razem piosenkę, to nie jest to utwór połączony, tylko współautorski, ponieważ oboje pracujecie nad zamkniętym utworem, którego części składowe (tekst i muzyka) nie mają funkcjonować osobno, ma być piosenka.
Tutaj przeróżne pytania mogą się kłębić, więc jak pisałem już wcześniej: warto się skonsultować… Pole nr 9 to opracowanie, a ponieważ nie robimy opracowań, zostaje puste. Pole nr 10 tłumaczy się samo. Jeśli jest i muzyka, i tekst, to chodzi o utwór słowno-muzyczny. W polu nr 11 wpisujemy „kryteria”. Piosenki to „muzyka rozrywkowa”, ale są też inne opcje, z ciekawości możesz sprawdzić na drugiej stronie.
Rejestracja w ZAiKS: Wykonawcy utworu
Zostały nam jeszcze dwa pola. W polu nr 12 podajemy kto wykonuje utwór. Autorzy muzyki poważnej, wypisują tu skład instrumentalny, dla którego utwór został skomponowany. Autorzy muzyki rozrywkowej, jak my, wpisują nazwę zespołu albo swoje imię sceniczne. To pomoże w identyfikacji utworu w przyszłości. Ostatnie pole, czyli nr 13 może nas nieco zmylić, ale wystarczy przeczytać dokładnie, jak jest podpisane i wszystko się wyjaśnia. Otóż nie podajemy tu ani nazwy płyty ani nic takiego. Tutaj wpisujemy wyłącznie tytuł wydanej już książki (tomu), w której pojawił się tekst (jeśli był w takiej formie publikowany, np. jako wiersz). Ponieważ zajmujemy się tylko autorskimi utworami, podejrzewam, że to pole zostanie puste.
Poniżej podpisują wszyscy współautorzy, i tyle. Dołącz do sterty dokumentów. Nie zapomnij o wydrukowaniu tekstu na oddzielnej kartce. Tekst opisz tytułem oraz imionami i nazwiskiem autorki/autora. Tekst powinien zostać podpisany przez wszystkich autorów tekstu (jeśli jest was więcej). I mamy kolejne trzy strony.
A teraz to, co budzi prawdziwą grozę…
Rejestracja w ZAiKS: Fortepianówka
Niestety, tego nie przeskoczymy. Musimy mieć fortepianówkę. Obiecuję, że trzeba to zrobić tylko raz, potem będzie portal online i będzie łatwo, ale ten pierwszy raz zawsze czymś rozczarowuje. W tym przypadku to właśnie osławiona fortepianówka, ale czy to coś rzeczywiście nieosiągalnego? Bynajmniej. Można to zadanie komuś zlecić. Jeśli nie masz pojęcia jak to zrobić i nie chcesz się w ten temat zagłębiać ani poświęcać swojego czasu, są od tego specjaliści . A kiedy zapytasz o koszt, to spadniesz z krzesła. Tak drogo? Wręcz przeciwnie! Będziesz się tylko dziwić, że wcześniej coś tak błahego cię hamowało przed rejestracją. Dodam tylko, że niektórzy potrafią więcej wydać w czwartek w Pięknym Psie (albo innym barze)…
Zlecenie tej pracy specjaliście ma też dodatkowe zalety, ponieważ profesjonalnie przygotowana fortepianówka zmniejsza ryzyko, że nasz wniosek zostanie zwrócony do poprawki. Doświadczone osoby nie będą miały problemów z zapisaniem nawet utworów hiphopowych (które też trzeba dostarczyć w formie zapisu nutowego). Jak widać: same zalety. Problem rozwiązany idziemy dalej…
Ale ja potrafię pisać partytury i mogę zaoszczędzić te parę dych…
No dobra, do odważnych świat należy. Szczegóły formalne opisane są w dokumencie „Wymagania dotyczące postaci zapisu i sposobu zgłaszania utworów do rejestracji” (znajdziesz na linkowanej już stronie ) w punkcie nr 3. Istnieją też darmowe programy jak MuseScore, który idealnie nada się do tego zadania. Widzę, że dasz sobie radę. Ważne: fortepianówkę również muszą podpisać wszyscy współautorzy muzyki!
Rejestracja w ZAiKS: A słyszałem taką plotkę…
Tak, też to słyszałem, że ktoś kiedyś, jakiś znajomy znajomego, żeby sobie ułatwić przygotowanie fortepianówki napisał jakiś prosty od czapy utwór w MIDI, to przerobił na partyturę, wysłał i przeszło. Technicznie jest to wykonalne, ale czy warto? Nie wiem.
Pamiętaj, że w ZAiKS-ie można zarejestrować utwory, które wcześniej były rozpowszechnione: wykonane publicznie, utrwalone na nośniku audio, audio-video i wprowadzone do obrotu, nadawane w mediach, umieszczone w Internecie, i ten wymóg też należy spełnić. Robisz to na swoje własne ryzyko.
Spójrzmy na naszą stertę papieru
Jeśli masz już wszystko, to twoja sterta papieru jest już pokaźnych rozmiarów. Powinny się tam znaleźć:
- dwa podpisane egzemplarze umowy (12 stron dla każdego współautora oddzielnie);
- poprawnie wypełniony formularz danych osobowych (jedna strona dla każdego współautora oddzielnie);
- oświadczenie o portalu (jedna strona dla każdego współautora oddzielnie);
- oświadczenie o danych osobowych (dwie strony dla każdego współautora oddzielnie);
- formularz zgłoszeniowy utworu (dwie strony);
- podpisany przez autorów tekstu egzemplarz tekstu piosenki;
- podpisany przez autorów muzyki egzemplarz fortepianówki.
Na wszelki wypadek zrób sobie skany wszystkich dokumentów, może się przydać, włóż do dużej koperty, a następnie wyślij na adres:
Stowarzyszenie Autorów ZAiKS
Wydział Ogólnoczłonkowski
Hipoteczna 2
00-092 Warszawa
I czekamy…
Ponieważ twój wniosek będzie rozpatrywany przez ZAiKS, a sam utwór będzie oceniany przez rzeczoznawcę, może to trochę potrwać, zwłaszcza, w tych trudnych czasach. Pamiętaj, że niezależnie kiedy formalnie skończy się proces rejestracji, ZAiKS pobiera tantiemy w twoim imieniu i te pieniądze nie przepadają, więc nie musisz się denerwować, że jeszcze nie ma odpowiedzi. „A po nocy przychodzi dzień”, a po jakimś czasie nadejdzie pocztą potwierdzenie i jeden egzemplarz umowy podpisany przez dwoje członków zarządu ZAiKS. Od tego momentu już oficjalnie powierzyliśmy zarządzanie naszymi prawami autorskimi ZAiKS-owi! Możemy świętować.
Portal ZAiKS-u: Teraz już wiesz, po co to wszystko!
Po tej całej przeprawie z papierami, od teraz jedyny papier, jaki ci się powinien kojarzyć z ZAiKS-em, to spływające banknoty z tantiem, ponieważ wszystko inne zrobisz na online.zaiks.org.pl . Wejdź na stronę i po lewej zobaczysz przycisk „Utwórz konto”. Proces jest prosty, więc nie będę go opisywał. Ważne jest podanie tych samych danych, co w formularzu. Pamiętasz, jak pisałem, żeby być ostrożnym? To właśnie dlatego. Po utworzeniu konta i zalogowaniu w portalu możesz sprawdzić naliczone dla ciebie tantiemy, zarejestrowane utwory, a także te, których jeszcze nie zarejestrowaliśmy, ale zostały nam przypisane. W moim przypadku po pierwszym logowaniu znalazłem tam już wszystkie moje piosenki puszczane wcześniej w radiu lub zagrane na zgłoszonym do ZAiKS-u koncercie.
Pamiętaj jednak, że aby otrzymać za te utwory tantiemy, również trzeba je zgłosić. No właśnie, co z następnymi utworami? Nic prostszego. Klikamy na „Rejestracja utworów” i „Nowe zgłoszenie utworu”. Po tym wszystkim, co razem przeszliśmy, nie muszę już tłumaczyć, jak to wypełnić. Utwory zgłoszone przez portal też przechodzą przez rzeczoznawcę, ale zazwyczaj trwa to krócej niż za pierwszym razem.
Rejestracja w ZAiKS: Dodatkowe informacje
Ważne jest, że przez portal możemy zgłosić tylko utwory, które nie są opracowaniem (czyli tylko oryginalne) i których wszyscy współautorzy są zarejestrowani w ZAiKS-ie. W innym przypadku musimy powtarzać ścieżkę „papierową” z fortepianówką. Przykładowo, gdy mamy nową koleżankę w zespole i ona też współtworzy piosenki na nową płytę, to mimo, że reszta zespołu jest już zrzeszona, to trzeba jeden utwór zarejestrować w formie pisemnej, a koleżanka musi podpisać umowę i całą resztę papierów. Potem ona też otrzyma dostęp do portalu i znowu jesteśmy w XXI w. Taki wniosek o zgłoszenie utworu wypełnia online jeden z współautorów i w odpowiednich polach wskazuje pozostałych twórców. Wskazani współautorzy otrzymują powiadomienie mailem, że utwór czeka na ich potwierdzenie w portalu. Gdy wszyscy potwierdzą, wniosek idzie do rozpatrzenia. Do wniosku online trzeba załączyć (jest specjalne pole, nie przegapisz) tekst w pliku PDF i plik audio (może być mp3) z piosenką. Proste i genialne.
Rejestracja w ZAiKS: Teraz już tylko patrzysz, jak ci rośnie…
To już wszystko. Gratuluję, jeśli udało ci się przebrnąć przez cały tekst. Mam nadzieję, że już się nie boisz ZAiKS-u, a twoje zarobki w przyszłości będą tylko rosły. Ponieważ ten artykuł pisałem na podstawie własnych doświadczeń i autorskiego researchu, mam świadomość, że podane tu informacje mogą być nieaktualne lub nawet mylące. Jeśli masz uwagi do tekstu zawsze możesz nimi podzielić się na grupie społeczności TBM , albo ze mną osobiście. W takim przypadku artykuł będzie na bieżąco aktualizowany.